سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان با ایجاد مدارسی تحت عنوان مدارس تیزهوشان، فرصتی را فراهم آورده است تا دانش آموزان مستعد، باهوش، هدفمند و دارای قابلیت های علمی در مدارس دارای سطح بالای آموزشی و معلمان مجرب به تحصیل بپردازند. برای این منظور، یک آزمون ورودی از دانش آموزان علاقه مند به تحصیل در اینگونه مدارس گرفته می شود تا در صورت داشتن معیارهای لازم و کسب نمره حد نصاب پذیرفته شوند. نام این آزمون، آزمون تیزهوشان بوده و در کشور ما برای ورود به دو دوره متوسط اول و متوسطه دوم، یعنی از پایه ششم به هفتم و پایه نهم به دهم به صورت جداگانه برگزار می شود.
حال یک سوال مهم این است که ویژگی های آزمون تیزهوشان چیست ؟ برای پاسخ دادن به این سوال، ابتدا خوب است یک ویژگی مهم آزمون تیزهوشان پایه ششم به هفتم این است که علیرغم سال های گذشته که سوالات بر اساس کتب درسی پایه ششم طراحی می شد، در آزمون های اخیر، هوش، خلاقیت و استعداد دانش آموزان مورد سنجش قرار می گیرد. بدین ترتیب، دانش آموزانی که برای ثبت نام آزمون مدارس تیزهوشان ۱۴۰۲ – ۱۴۰۳ پایه ششم به هفتم در زمان ثبت نام سمپاد اقدام می کنند، بایستی در روز آزمون به ۱۰۰ سوال که در دو دفترچه مجزا طراحی شده اند، پاسخ دهند که البته دو سوم امتیازات به سوالات دفترچه یک تعلق دارد.
اما آزمون تیزهوشان ۱۴۰۲ – ۱۴۰۳ پایه نهم به دهم، به دو بخش سوالات تحلیلی و تحصیلی تقسیم بندی می شوند. هدف از سوالات تحلیلی که به صورت تست های چهار گزینه ای می باشند، ارزیابی قدرت تحلیل، سازماندهی، ریشه یابی و طبقه بندی مطالب در ذهن است. سوالات استعداد تحصیلی آزمون تیزهوشان پایه نهم به دهم نیز مجددا تستی بوده و منابع آن کتاب های درسی می باشد. دانش آموزانی که بتوانند به مجموعه سوالات پاسخ های مناسبی داده و میانگین نمره آن ها به حد نصاب لازم برسد، مجاز به ثبت نام در پایه دهم تیزهوشان خواهند بود.
زمان اعلام نتایج استعداد درخشان یا همان آزمون تیزهوشان معمولا حدود یک ماه بعد از طریق سایت هایی که ثبت نام در آن ها انجام شده است، به اطلاع داوطلبان می رسد. این دانش آموزان پس از دریافت کارنامه، چنانچه پذیرش شده باشند می توانند در زمان مقرر به دبیرستان های محل قبولی مراجعه و ثبت نام نمایند. که تفاوت های آزمون ورودی متوسطه اول و دوم را مورد بررسی قرار دهیم. چرا که در طی سال های گذشته، تغییرات مختلفی در روند انجام این دو آزمون ایجاد شده است.
نام درس | تعداد سؤال | ضریب ریاضی | ضریب تجربی | ضریب انسانی | ضریب سمپاد مهارتی |
قران و معارف انسانی | ۱۰ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ |
زبان و ادبیات فارسی | ۱۰ | ۲ | ۲ | ۴ | ۲ |
مطالعات اجتماعی | ۱۰ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ |
علوم تجربی | ۱۰ | ۲ | ۴ | ۲ | ۳ |
ریاضیات | ۱۰ | ۴ | ۲ | ۲ | ۳ |